Protruziya Nədir?

Protruziya onurğa diskində baş verən bir pozulmadır və xüsusilə boyun və bel bölgəsində müşahidə olunur. Onurğa sütununu təşkil edən disklər arasında olan yumşaq toxuma onurğanın sabitliyini və elastikliyini təmin edir. Diskin xarici təbəqəsi zəiflədikdə və ya zədələndikdə, daxili toxuma diskin hüdudlarından kənara çıxaraq, protruziya adlanan vəziyyət yaradır. Bu, əzələ və sinirlərə təzyiq edərək ağrı və narahatlığa səbəb ola bilər.

Protruziya Nədir?

Protruziya, onurğa diskinin bir hissəsinin öz yerindən çıxmasıdır. Bu vəziyyət diskin tam yırtılması və ya qopmasından fərqli olaraq, yalnız onun qabarmasını göstərir. Diskin özünü qoruyan xarici təbəqəsi hələ də bütöv qalır, ancaq daxili maddə diskin hüdudlarından kənara çıxaraq onurğa sinirlərinə və əzələlərə təzyiq edə bilər.

Protruziya, xüsusilə yaşlandıqca daha çox müşahidə edilir, çünki disklər yaşla əlaqədar olaraq elastikliyini itirir. Bu problem həmçinin fiziki fəaliyyətlər, zədələr və ya yanlış bədən duruşu səbəbilə də baş verə bilər.

Protruziyanın Əlamətləri Nələrdir?

Protruziya adətən müəyyən əlamətlər və simptomlarla müşayiət olunur. Əsas əlamətlər bunlardır:

Bel və ya boyun ağrısı: Onurğanın hansı hissəsində problem olduğu yerə görə ağrılar müşahidə oluna bilər. Boyun bölgəsində olan protruziya halları adətən boyunda və ətrafdakı əzələlərdə ağrıya səbəb olur. Bel nahiyəsindəki protruziya isə beldə və ayaqlarda ağrı və uyuşma yarada bilər.
Əzələ zəifliyi və uyuşma: Protruziya sinirlərə təzyiq etdikdə, təsir göstərdiyi sahədə uyuşma və əzələ zəifliyi hiss edilə bilər.
Ayaqlara və ya qollara yayılmış ağrı: Bel nahiyəsindəki protruziya sinir köklərinə təzyiq etdikdə, ağrı ayaqlara qədər yayıla bilər. Boyun nahiyəsində baş verən protruziya isə qollarda və barmaqlarda ağrı və uyuşma yarada bilər.
Hərəkət məhdudiyyətləri: Ağrı və diskomfort səbəbindən bədənin təsirə məruz qalmış hissəsində hərəkət məhdudlaşdırıla bilər.

Protruziyanın Səbəbləri Nələrdir?

Protruziyanın yaranmasının bir neçə səbəbi vardır. Bu səbəblər arasında yaşlanma, fiziki zədələr və yanlış bədən duruşu əsas yer tutur.

Yaşlanma: Yaşlandıqca onurğa diskləri elastikliyini itirir, nəticədə daha həssas və zədələnməyə meyilli olur.
Fiziki zədələr: Ağırlıq qaldırma, ani hərəkətlər və ya qəza zamanı yaranan zədələr protruziya riskini artırır.
Yanlış duruş: Davamlı olaraq yanlış bədən duruşu, məsələn, oturarkən və ya ayaq üstə işləyərkən onurğaya təzyiq edir və protruziyanın yaranmasına səbəb ola bilər.

Protruziyanın Müalicəsi Nədir?

Protruziyanın müalicəsi müxtəlif üsullarla həyata keçirilir və müalicə protruziyanın şiddətindən və xəstənin vəziyyətindən asılıdır. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:

Fiziki terapiya: Protruziyanın müalicəsində ən çox istifadə olunan metodlardan biridir. Fiziki terapevtlər əzələləri gücləndirmək və onurğaya olan təzyiqi azaltmaq üçün xüsusi məşqlər təyin edir. Bu məşqlər ağrını azaltmaq və bədəni möhkəmləndirmək üçün vacibdir.
Medikamentoz müalicə: Protruziyanın yaratdığı ağrı və iltihabı azaltmaq üçün dərmanlar istifadə edilə bilər. Bu dərmanlar arasında iltihab əleyhinə dərmanlar, ağrıkəsicilər və əzələ rahatladıcıları yer alır.
Kortikosteroid inyeksiyaları: Onurğa və əzələ bölgəsinə tətbiq edilən kortikosteroid inyeksiyaları iltihabı azaldaraq ağrını aradan qaldıra bilər.
Cərrahi müdaxilə: Xroniki və şiddətli protruziya hallarında, qeyri-cərrahi müalicə üsulları ilə nəticə əldə edilmədikdə, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Cərrahlar sinirlərə təzyiq edən disk toxumasını aradan qaldırmaq üçün mikrocərrahi əməliyyatlar həyata keçirə bilər.

Protruziyanın Qarşısını Necə Almaq Olar?

Protruziyanın yaranmasının qarşısını almaq üçün bir sıra tədbirlər görmək olar:

Doğru duruşu qorumaq: Uzun müddət oturarkən və ya ayaq üstə durarkən düzgün bədən duruşunu qorumaq onurğaya olan təzyiqi azaldır.
Çəkini nəzarətdə saxlamaq: Aşırı çəki onurğaya əlavə təzyiq yaradır və protruziya riskini artırır.
Fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq: Mütəmadi olaraq idmanla məşğul olmaq və əzələləri gücləndirən hərəkətlər etmək onurğanın elastikliyini artırır və zədələnmə riskini azaldır.

Protruziya və Disk Yırtığı Arasındakı Fərqlər

Protruziya və disk yırtığı çox vaxt qarışdırılan anlayışlardır, lakin aralarında müəyyən fərqlər vardır. Protruziya zamanı diskin xarici təbəqəsi bütöv qalır və yalnız daxili maddə çıxıntı yaradır. Disk yırtığı isə diskin tam yırtılması və onurğa sinirlərinə təzyiq etməsidir. Yırtıq protruziyadan daha ağır və ağrılı bir vəziyyət hesab olunur və daha çox cərrahi müdaxilə tələb edə bilər.